دفتر کل توزیع شده یا Distributed Ledger مفهومی است که با پیدایش بلاکچین و ارزهای دیجیتال مطرح شد. در علم حسابداری دفتر کل (Ledger) به محلی گفته می‌شود که در آن اطلاعات مالی از قبیل حساب‌ها، بدهی‌ها، اعتبارات و غیره ثبت می‌شوند تا در زمان مشخص بتوان از آن‌ها برای رسیدگی به امور استفاده کرد. دفتر کل تنها به تراکنش ها و مسائل مالی محدود نمی شود. برای فهم بهتر آن، ابتدا از دیدگاه مالی به آن نگاه می کنیم؛ بسیاری از شرکت ها و یا حتی افراد برای حساب و کتاب های خود و نگهداری این داده ها از دفتر کل استفاده می کنند. بعد از رواج استفاده از دفتر کل، نرم افزارهایی به وجود آمدند که فرآیند نگهداری و ذخیره داده ها را سازماندهی می کردند. بیایید استفاده از دفتر کل را در یک بانک مورد بررسی قرار دهیم. فرض کنید شما در بانکی حساب باز کرده اید و دو میلیون تومان در آن بانک پول دارید. اگر بخواهید یک میلیون تومان را به فرد دیگری انتقال دهید، بانک ابتدا موجودی حساب شما را چک می کند، یک میلیون تومان از حساب شما کسر می کند و آن را به حساب مقصد منتقل می کند و دفتر کل خود را (آن جایی که این حساب و کتاب ها را نگهداری می کند) به روز رسانی می کند و اطلاعات جدید را وارد آن می کند.

ایرادات دفتر کل یا پایگاه داده:

پایگاه‌های داده در ابتدا در یک کامپیوتر متمرکز ذخیره می‌شدند و بقیه افرادی که قصد اضافه کردن اطلاعاتی به آن را داشتند مجبور بودند به همین یک کامپیوتر یا سرور متصل شوند و اطلاعات را درج کنند. بدین صورت امنیت و دسترسی به اطلاعات محدودیت‌های زیادی داشت. یک نفر به تمام پایگاه داده دسترسی داشت و می‌توانست آن را از بین ببرد یا اطلاعات ثبت شده در آن را تغییر دهد. همچنین در صورت وقوع مشکل برای پایگاه داده تمام اطلاعات به خطر می‌افتاد.
راه حل رفع این مشکل توزیع اطلاعات بود. به نحوی که اطلاعات یک جا متمرکز نباشند و مدیریت و ثبت اطلاعات وابسته به یک فرد یا یک سیستم نباشد. با رشد قدرت محاسبات و توسعه تکنولوژی رمز نگاری زنجیره ای الگوریتم های جدیدی کشف و استفاده شد. استفاده از این الگوریتم ها در نهایت منجر به پدید آمدن دفتر کل توزیع شده یا Distributed Ledger شد.

دفتر کل توزیع شده چیست؟

دفتر کل توزیع شده همانطور که از نامش مشخص است مرکزیت خاصی ندارد و توسط نهاد یا ارگانی مدیریت و کنترل نمی شود. تمامی اطلاعات موجود اعم از داده های مالی، غیر مالی و سایر داده ها، دیگر داخل یک سرور نگهداری نمی شود، بلکه بین بی شمار سیستم توزیع می شود. افراد در این تکنولوژی یک شبکه را تشکیل می دهند و اگر قرار است تراکنش یا اطلاعاتی ثبت شود، این اطلاعات داخل سیستم تمامی اعضا شبکه ثبت می شود. اصطلاحا به این خدمت رسان های شبکه نود (Node) می گویند. تمامی اعضای شبکه یک نسخه از دفتر کل را در سیستم های خود دارند. اگر تراکنش یا اطلاعاتی بخواهد ثبت شود می بایست با توافق تمامی اعضای شبکه این اتفاق بیفتد و پس از تایید بیش از نیمی از اعضای شبکه، آن تراکنش یا اطلاعات ثبت می شود و دفتر کل تمامی اعضای شبکه به روز رسانی می شود. بنابراین هر تغییری در شبکه از چشم اعضای آن دور نخواهد ماند و می بایست آن تغییر با موافقت و تایید تمامی اعضا شبکه صورت گیرد.

مزایای دفتر کل توزیع شده

یه طور کلی می توان گفت دفتر کل توزیع شده علاوه بر مزایای بی شماری که دارد، تمامی نواقص دفتر کل متمرکز را بر طرف می کند.

امنیت

از آنجا که سرور مرکزی ندارد و اطلاعات در سیستم های همه اعضا توزیع شده است پس امکان حمله یا هک آن بسیار دشوار است. چرا اگر فردی بخواهد این کار را انجام دهد باید این کار را در سیستم های همه اعضا انجام دهد که با افزایش اعضا و در واقع خصوصیت تمرکز زدایی عملا این کار غیر ممکن است.

سرعت

در این تکنولوژی، افراد بدون واسطه و به صورت همتا به همتا یا Peer to Peer به یکدیگر متصل هستند که این کار سرعت انجام تراکنش ها را در حد قابل قبولی بالا می برد.

صرفه جویی در هزینه

از آنجا که شخص واسط حذف می گردد، دیگر نیاز نیست برای انجام تراکنش های خودتان هزینه ای به شخص واسط بپردازید و این موجب صرفه جویی در هزینه های شما می شود.

شفافیت

از آنجا که این سیستم غیر متمرکز است و همه اعضا اتفاقات و تغییرات درون شبکه را مورد بررسی قرار می دهند. بنابراین شخصی نمی تواند اطلاعات اشتباه وارد کند یا اطلاعات ثبت شده را به دلخواه خودش تغییر بدهد.

آیا بلاک چین همان دفتر کل توزیع شده است؟

با توضیحاتی که درباره دفتر کل توزیع شده داده شد، بسیاری گمان می کنند که دفتر کل توزیع شده همان بلاک چین است. در صورتی که اینطور نیست و بلاک چین فقط یک نوع خاص از دفتر کل توزیع شده است. بلاک چین بلوک های زنجیر شده به زنجیره ای از سوابق معاملات است. علاوه بر این بلاک چین یک توالی از بلوک ها است اما دفتر کل توزیع شده نیازی به این بلوک ها ندارد.

انواع دفتر کل توزیع شده یا Distributed  Ledger

بلاک چین تنها یک نوع از دفتر کل توزیع شده است و دفتر کل توزیع شده انواع مختلفی دارد که در ادامه به توضیح آن می پردازیم:

هش گراف Hash Graph

هش گراف یکی از مدل های دفتر کل توزیع شده است که مدعی است می تواند از بلاک چین سبقت بگیرد گرچه این ادعا چندان هم بی اساس به نظر نمی رسد. مهم ترین ویژگی های هش گراف به صورت زیر است:
1. مقیاس پذیری بیشتر که تا 250 هزار تراکنش در ثانیه را می تواند انجام دهد.
2. انجام محاسبات ریاضی کمتر
3. امنیت بهتر

گراف مدور جهت دار DAG

DAG به عنوان جایگزین بلاک چین دارای تمام ویژگی های آن با بهبود بسیار بهتری است. یکی از مزایای بسیار مهم DAG، قابلیت ارائه نانو تراکنش های بدون کارمزد است. این موضوع به دلیل آن است که مقیاس پذیری با رشد شبکه بهبود می یابد. به عبارت دیگر هرچه تعداد تراکنش ها بیشتر باشد، مقیاس پذیری بهبود می یابد.

هولوچین Holochain

در سیستم نوظهور هولوچین، اجماع جهانی صورت نمی گیرد. درعوض هر نماینده در بلاک چین عمومی، یک فورک شخصی حفظ می کند که به طور محدود بر بستر بلاک چین عمومی با جدول هش توزیع شده، مدیریت و ذخیره می شود. این موضوع باعث می شود هیچ محدودیت مقیاس پذیری وجود نداشته باشد و برنامه های غیرمتمرکز بر بستر هولوچین نسبت به بلاک چین های سنتی می توانند با انجام کار کمتر، بازده بیشتری داشته باشند.

تنگل Tangle

تنگل یک نوع دفتر کل توزیع شده است که به منظور ذخیره سازی و پردازش تراکنش های مخصوص شبکه آیوتا (IOTA) استفاده می شود. تنگل برای گسترش اینترنت اشیا توسعه داده شده است و اساسا رشته ای از تراکنش ها است که توسط نودها ذخیره شده اند. در تنگل برخلاف بلاک چین، ماینرها وجود ندارند و تراکنش ها به جای ماینرها توسط کاربران به شبکه اضافه می شوند. تنگل به جای آنکه بلاک چینی برای ذخیره دفتر کل باشد، حاوی DAG است. تنگل برای ایجاد چارچوبی برای تراکنش های اینترنت اشیا است و هرچه تراکنش های بیشتری رخ دهد، تنگل مقیاس پذیرتر می شود.

جمع بندی

در حالی که از نظر تئوری دیگر دفتر کل‌های توزیع شده‌ خوب به نظر می‌رسند، اما هیچ‌کس نمی‌داند تحت شرایط و تقاضاهایی که اکنون در شبکه‌های بلاک چینی مانند بیت کوین یا اتریوم شاهدش هستیم، عملکرد دگ، هش گراف یا دیگر DLT ها چگونه خواهد بود و باید دید در آینده چگونه عمل می‌کنند.

نظرات کاربران