آربیتراژ یکی از روش‌هایی است که می‌توان از آن برای کسب سود در بازارهای مالی استفاده کرد. آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است. وجود آربیتراژ نتیجه ناکارآمد بودن بازار است. در یک تعریف کلی آربیتراژ به «زمانی» و «مکانی» تقسیم می‌شود.

مکانی

فرض کنید قیمت کالای X در تهران 100 هزار تومان و در قم 110 هزار تومان است. در این حالت افراد ممکن است به ذهنشان برسد که این کالا را در تهران خریده و در قم بفروشند. توجه کنید که آربیتراژ مکانی با صادرات متفاوت است؛ چون آربیتراژ مفهومی است که تقریبا بدون ریسک (Risk Free) است اما صادرات بدون ریسک نیست. علاوه بر این، آربیتراژ فقط زمانی امکان پذیر است که نیازی به بازاریابی برای فروش محصول نداریم و بستر فروش محصول کاملا آماده است.

زمانی

اگر شما کالایی بخرید که “مطمئن باشید” قیمت آن دو ماه دیگر، 20 درصد افزایش خواهد یافت؛ در این حالت شما یک فرصت آربیتراژ زمانی را شکار کرده اید. تفاوت قیمت در بازار نقد نسبت به بازار آتی نمونه ای از آربیتراژ زمانی است.

آیا همیشه فرصت آربیتراژ وجود دارد؟

طبیعتا خیر، در مقابل این فرصت، تعادل آربیتراژی وجود دارد و این حالتی است که در آن قیمت ها در بازارهای مختلف یا برابر هستند و یا اینکه آنقدر اختلافشان کم است که عملا هزینه های کارمزد انتقال دارایی از یک بازار به بازار دیگر را هم پوشش نمی دهد چه برسد به اینکه به افراد سود هم برساند.

آربیتراژ در بازارهای مختلف

• فارکس

گستردگی بازار فارکس و وجود بروکرهای مختلف باعث می شود که فرصت های زیادی در بازار فارکس وجود داشته باشد اما با توجه به تعداد زیاد معامله گران و فرصت های معاملاتی در فارکس، باعث می شود که این فرصت ها در فارکس فقط از طریق معاملات الگوریتمی و ربات ها قابل انجام باشد.

• ارز دیجیتال

فرض کنید اختلاف قیمت یک ارز دیجیتال، بین دو صرافی مختلف به طور همزمان، ده درصد باشد. این اختلاف قیمت باعث می شود تا آربیتراژگران از فرصت به وجود آمده استفاده کرده و سود خوبی به دست بیاورند. سم بنکمن فرید، مدیرعامل صرافی FTX، از جمله افرادی است که توانسته با آربیتراژ بیت کوین بین دو صرافی آمریکایی و ژاپنی به ثروت هنگفت خود دست یابد. لازم به ذکر است که در حال حاضر، فرصت های آربیتراژی در ارز دیجیتال به وسعت قبل نیست و این بازار بیشتر در حالت تعادل آربیتراژی قرار دارد. گرچه هنوز هم می توان با استفاده از ربات ها و الگو تریدینگ فرصت هایی را شکار کرد.

• بازار آتی بورس ایران

آربیتراژ در بازار آتی بورس ایران، مصداق آربیتراژ زمانی است. فرض کنید قیمت نماد نقره تحویل خرداد 01 در تاریخ نگارش این مقاله، مبلغ 20,900 تومان می باشد. حالا اگر بدانیم که نقره در آن زمان به‌مبلغی بیش از این مقدار به‌علاوه بهره بدون ریسک ماهیانه معامله خواهد شد، این قرارداد آتی نوعی آربیتراژ محسوب می‌شود.

• بازار کامودیتی

یکی از بزرگترین فرصت ها در بازارهای جهانی زمانی بود که در سال 2018، قیمت مس در بورس کالای شیکاگو دو درصد بالاتر از قیمت همین محصول در بورس کالای لندن بود. به عبارت دیگر، این دو درصد اختلاف برابر 132 دلار در هر تن بود که فرصت مناسبی برای آربیتراژگران فراهم می کرد.

لازم به ذکر است که آربیتراژ در تمام بازارها وجود دارد که از جمله آن می توان به بازار ارز غیر رسمی ایران و بازار خودرو اشاره کرد.

انواع روش های آربیتراژ

•  ساده

همان روشی است که در بالا توضیح داده شد و در واقع زمانی امکان اجرا دارد که یک ارز دیجیتال در بیشتر از یک صرافی مبادله شود. آنگاه می توان آن را از یک صرافی خرید و در صرافی دیگر به‌فروش رساند.

• مثلثی

فرض کنید یک ارز دیجیتال را با ریال خریداری می کنید، سپس این ارز دیجیتال را به یک صرافی خارجی منتقل می کنیم و آن را می فروشیم و در ازای فروش آن، دلار دریافت می کنیم؛ حال دلار را به صرافی ایرانی منتقل کرده و آن را فروخته و ریال دریافت می کنیم. اگر مجموعه این فعالیت ها برای ما سودآور بوده باشد در واقع ما از یک آربیتراژ مثلثی سود برده ایم.

•  پوشش نرخ بهره

قیمت‌ها در بازارهای مختلف به‌سمت همگرایی (Convergence) پیش خواهد رفت. همین موضوع می‌تواند درجهت پیش‌بینی روند قیمت یک دارایی در یک بازار (مثلاً یک صرافی ارز دیجیتال) به ما کمک کند. این یکی از مهمترین روش‌های این کار در بازار ارزهای دیجیتال است.

نظرات کاربران